PRZEWORSKI Andrzej

Ur. 11 lutego 1900 roku w Krakowie, zm. 24 listopada 1952 w Warszawie 

Kluby: Cracovia (1914-1920), Polonia Warszawa (1920-1922), Cracovia (1922-1926)  

Fot. NAC. Kolor. R.Jach

Kariera reprezentacyjna:

Andrzej Przeworski grał w okresie, kiedy mieliśmy kilku znakomitych bramkarzy. O miejsce w składzie reprezentacji Polski musiał rywalizować z Janem Lothem z Polonii Warszawy, Mieczysławem Wiśniewskim z Wisły Kraków i Emilem Görlitzem z Pogoni Lwów. Wyżej cenionym piłkarzem od Przeworskiego był również Stefan Popiel z Cracovii. Łatwo, więc zauważyć, że zawodnik urodzony w Krakowie był daleko w tyle do gry z orłem na piersi.

Andrzej Przeworski w walce z zawodnikiem węgierskim Vasasu Budapeszt

W 1922 roku Wydział Gier i Dyscypliny PZPN wysłał do Rumunii „drugi garnitur” reprezentacji, to stworzyło szansę debiutu Przeworskiemu. Wprawdzie kilka miesięcy wcześniej pojechał z kadrą do Szwecji, ale cały mecz przesiedział na ławce rezerwowych.

Jego występ w Rumunii został oceniony pozytywnie, o czym świadczy wypowiedź dziennikarza Przeglądu Sportowego. – „Przeworski miał na ogół mało do roboty. Bramkę, którą puścił, może by mógł obronić, ale sądził, że piłka idzie w out; natomiast miał kilka prawdziwie pierwszorzędnych momentów, przy czym niejednokrotnie z narażeniem całości swej głowy brał przeciwnikowi piłkę z pod nóg”. Tygodnik Sportowy zarzucił mu kilka mankamentów w grze, ale mimo wszystko uznał go za największego bohatera biało-czerwonych. – „Nasz bramkarz, Przeworski, bronił na ogół poprawnie i dobrze...obronił przecież kilka nieuchronnych goli, wprost z narażeniem swego bezpieczeństwa… Miał jednak Przeworski kilka słabych momentów, w których techniczne opanowanie chwytu piłki, a głównie ustawianie się do ostrych rzutów górnych oraz wolnych, szwankowało… Wynik nierozstrzygnięty mamy jemu do zawdzięczenia”.

Bramkarz Cracovii znalazł się w gronie kandydatów do wyjazdu na Igrzyska Olimpijskie do Paryża, nawet wziął udział w meczu sparingowym reprezentacji Polski B, ale do Francji ostatecznie pojechali Wiśniewski z Görlitzem.

Kariera klubowa:

Cracovia była jego pierwszym klubem w latach 1914-1920. Ale przez sześć lat pobytu w Krakowie rozegrał tylko kilka meczów, bo wyżej stały akcje takich bramkarzy jak: Popiel, Wiśniewski i Palik! Rozczarowany i zawiedziony opuścił „gród Kraka” i przeniósł się do warszawskiej Polonii. I to właśnie na Konwiktorskiej osiągnął swoje największe sukcesy, bo w 1921 roku zdobył wicemistrzostwo Polski.

Polonia wówczas miała dwóch równorzędnych bramkarzy, Przeworskiego i Jana Lotha. Działacze widząc potencjał obu zawodników, wpadli na pomysł, aby Lotha wystawić do ataku! Przeworski nie miał więc konkurenta w bramce, a Loth czuł się jak ryba w wodzie w swojej nowej roli.

Nasz bohater był chwalony za swoją grę, świetnie bronił rzuty karne, ale również był ich stałym wykonawcą! Do dziś jest jednym z nielicznych polskich bramkarzy, którzy mogą pochwalić się zdobyciem goli w swojej karierze. – „Przeworski grał, jak zwykle zresztą, przytomnie i inteligentnie. Jego wybiegi, acz ryzykowne, są jednak dokładnie obliczone i dlatego prawie zawsze kończą się szczęśliwie” – pisał TS. Tutaj musimy trochę sprecyzować wypowiedź dziennikarza, otóż Przeworski nigdy nie usiedział we własnym polu karnym. Przy akcjach ofensywnych swojego zespołu wędrował aż na środek boiska! Taki „popisowy” wypad często kończył się niepotrzebną utratą bramki.

Przeworskiemu było dobrze w Polonii, a mimo to latem 1922 roku zwrócił się z prośbą do działaczy Polonii o wykreślenie go z listy zawodników. Wrócił do Cracovii, gdzie na zamianę z Popielem bronił bramkę krakowskiej drużyny. Przeworskiemu przypadły zaszczytne gry z takim drużynami jak Real Madryt czy Valencia. Jego sytuacja diametralnie zmieniła się, gdy w zespole pojawił się młody, uzdolniony Mieczysław Szumiec. Dla Przeworskiego był to początek końca kariery piłkarza.

Kariera sędziowska:

Przeworski będąc jeszcze piłkarzem zadbał o swoją przyszłość zawodową. Ukończył kurs sędziowski. W wieku zaledwie 20 lat sędziował mecze ligowe najlepszych drużyn w kraju, natomiast w latach 1927-1931 biegał z gwizdkiem w ustach po boiskach ekstraklasy. Zaczął piąć się po szczeblach kariery. Awansował na przewodniczącego Kolegium Sędziów Warszawskiego Okręgu Związku Piłki Nożnej, ale jesienią 1922 roku ustąpił ze stanowiska. Przeworski prowadził również wykłady dla kandydatów na sędziów, a następnie organizował egzaminy teoretyczne i praktyczne w celu otrzymania karty sędziowskiej.

Andrzej Przeworski wychodzi obronną ręką w potyczce z Eintrachtem Lipsk

Kariera trenerska:

Od 1931 aż do 1948 roku pracował w sztabie trenerskim reprezentacji Polski. Najpierw zastępował pierwszych szkoleniowców kadry, by potem samodzielnie prowadził mecze Polskiej Ligi, gdzie zawodnicy aspirowali do gry w biało-czerwonych barwach. Po raz pierwszy samodzielnie poprowadził reprezentację 26 października 1930 roku, kiedy rozegraliśmy dwa mecze; pierwszy oficjalny z Łotwą i drugi nieoficjalny z Czechosłowacją. Wprawdzie skład obu drużyn ustalił selekcjoner Stefan Loth, ale to Przeworski pojechał z drużyną do Pragi i prowadził ją z ławki trenerskiej. Był również stałym współpracownikiem selekcjonera Józefa Kałuży (Przeworski poprowadził kadrę w meczu z Danią 3-1). W latach 1947-1948 wchodził w skład kapitanatu związkowego wspólnie  z Karolem Bergtalem i Czesławem Krugiem.

Były bramkarz Cracovii i Polonii Warszawa (stoi pierwszy z prawej) zrobił "bogatą" karierę jako sędzia i działacz piłkarski

Kariera działacza:

Przeworski pełnił funkcję działacza piłkarskiego w Polonii Warszawa i Cracovii. Od 19 lutego 1949 do 4 lutego 1951 r. był prezesem Polskiego Związku Piłki Nożnej. Jako delegat PZPN wielokrotnie reprezentował nasz kraj na spotkaniach w siedzibie FIFA. Ponadto pracował jako wiceprezes PKOL.

Przeworski był człowiekiem o wielu talentach. Oprócz sportu interesował się wojskowością. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej brał czynny udział w wielu bitwach, ponadto uczestniczył w Kampanii Wrześniowej 1939 roku. Przeszedł szlak bojowy za granicą, gdzie został wcielony do 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. W Wojsku Polskim dosłużył się rangi kapitana.

 PG/MG