KOGUT Adam

Ur. 4 grudnia 1895 r. w Krakowie, zm. 16 kwietnia 1940 r. w Katyniu

Kluby: Robotniczy KS Kraków (1912), Polonia Kraków (1913), Krakus Kraków (1913), Cracovia Kraków (1914-1918), Wisła Kraków (1918-1919), Cracovia Kraków (1919-1923), Polonia Przemyśl (1924), Czarni Radom (1924-1926), Polonia Warszawa (1927-1928), Gwiazda Warszawa (1928-1929) 

Adam Kogut w stroju reprezentacji Polski w 1921 roku. Fot. PS. Kolor. Rafał Jach

Mecz Szwecja - Polska 1-2 w 1922 roku. Adam Kogut stoi czwarty od lewej. Fot. PS

Kariera reprezentacyjna:

Filigranowy zawodnik Cracovii wystąpił tylko w jednym oficjalnym meczu reprezentacji Polski, który rozegrano 28 maja 1922 r. przeciwko Szwecji. Pomimo zwycięstwa biało-czerwonych 2-1 jego gra nie przypadła do gustu dziennikarzom sportowym. Przegląd Sportowy zaznaczył, że Kogut wykazał duże zdenerwowanie. Tygodnik Sportowy dodał: - „Kogut słaby, za mało się ruszał, ze swoim skrzydłem mało grał, przestrzelił kilka bramek z dobrych i pewnych pozycji, które mu Kałuża wypracował. Niepotrzebnie rękami odbijał piłkę, to u nas publiczność rozwesela, ale nie w Szwecji… Psuł tylko robotę swoich kolegów”.

Kariera klubowa:

W wieku 19 lat przebił się do gwiazdorskiej drużyny Cracovii. Ale rozegrał tylko cztery oficjalne mecze, gdyż zastała go Wielka Wojna. W 1918 r. wrócił do Krakowa, jednak zamienił już pasiastą koszulkę na strój z białą gwiazdą na piersi. W barwach Wisły zyskał sympatię u kibiców, bo wspólnie z Henrykiem Reymanem stworzył duet świetnych napastników. Jego przygoda z Wisłą nie trwała jednak długo, bo wojskowym zarządzającym klubem nie spodobała się jego niesportowa postawa na boisku - czyli kopał piłkę w przeciwnika! Poza tym uchodził za skandalistę i narwańca. Wystarczy wspomnieć jego słynną aferę, która rozegrała się w listopadzie 1922 r. W meczu derbowym z Wawelem Kraków 0-2 niektórzy piłkarze Cracovii – oczywiście z Kogutem na czele, nie mogąc pogodzić się z porażką, zaczęli obrażać sędziego Henryka Branda. Ten najpierw usunął z boiska Stefana Fryca, a następnie Koguta (na zdjęciu po lewej. Fot. wikipasy.pl). Co ciekawe, Kogut  nie opuścił placu gry, tylko nadal ubliżał arbitrowi. – „Gracze Cracovii zachowują się wobec sędziego prowokująco: za słowa „pan jesteś ślepy”, wypowiedziane pod adresem sędziego, usuwa tenże Koguta z boiska, a następnie wobec niesportowego zachowania się i innych graczy Cracovii przerywa zawody w 30 minucie” – pisały Wiadomości Sportowe. Zawodników Zdzisława Stycznia i Adama Koguta dotknęły najbardziej surowe kary. Kogut został zdyskwalifikowany do 1 grudnia 1923 r., ale karę anulowano już 13 lipca 1923 r.

To nie był jedyny przypadek, gdy zawodnik został wyrzucony z boiska. W 1921 r. w meczu z Ujpestem Budapeszt sam postanowił wymierzyć sprawiedliwość węgierskim piłkarzom.

Za swoje zachowanie kilkakrotnie był wykreślany z Cracovii, ale po jakimś czasie znów go przyjmowano. Sędzia Stanisław Ziemiański, gdy tylko widział zawodnika, mówił wprost: „Baba z wozu, koniom lżej”.

Wisła nie chciała Koguta, więc wrócił on do Cracovii. Tam spędził najpiękniejszy okres w swojej karierze. To dzięki jego wysokiej skuteczności „Pasy” sięgnęły po mistrzostwo Polski w 1921 r. – „Kogut zwinny, ironiczny, najniebezpieczniejszy strzelec z lewej strony, wymaga tyko maleńkiej reparacji prawej nogi, czym powinien się zająć p. Pozsonyi, gdyż nie uchodzi, aby gracz Cracovii nie władał obunóż. Często też bije on w nogi lub brzuch przeciwnika, zamiast podać dokładnie swemu sąsiadowi” – komentował Tygodnik Sportowy.

Latem 1923 r. Kogut pokłócił się z prezesem Cracovii Józefem Lustgardenem, w wyniku czego nie pojechał na tournée do Hiszpanii. Wkrótce został na zawsze wykreślony z klubu. W styczniu 1924 r. służbowo został przeniesiony do Przemyśla, gdzie kontynuował karierę piłkarską w miejscowej Polonii. W 1927 i 1928 r. występował w Polonii Warszawa.  

Adam Kogut w ubiorze wojskowym. Fot. www.muzeumkatynskie.pl

Kariera wojskowa:

Adam Kogut uczestniczył w dwóch wojnach światowych. Podczas Wielkiej Wojny występował w zespole 5 p Legionów. Jego wojskowe życie wraz z szczegółami opisuje portal historiawisly.pl. – „Jako posłuszny Piłsudskiemu żołnierz Legionów, po tzw. kryzysie przysięgowym w 1917 roku (legioniści z I i III Brygady odmówili złożenia przysięgi wierności Wilhelmowi II) został wcielony do armii austriackiej i odesłany na front włoski. Gdy wrócił, trafił do więzienia w Stanisławowie, gdzie - internowany przez władze ukraińskie - wytrwał do czerwca 1919 roku”.

Za udział w wojnie z bolszewikami został odznaczony wieloma medalami i orderami. Po odzyskaniu niepodległości Wisła Kraków wysłała piłkarza na kurs oficerski. – „Na początku 1920 roku, już jako podporucznik, został odesłany do dyspozycji Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków, służył w Baonie Zapasowym Wojsk Wartowniczych” – czytamy w historiawisły.pl. W 1926 r. uzyskał stopień kapitana i służył w wojskach pancernych. W czasie II Wojny Światowej wziął udział w Kampanii Wrześniowej 1939 r. Został schwytany przez armię sowiecką, a następnie rozstrzelany w Lesie Katyńskim w 1940 r. W listopadzie 2007 r. pośmiertnie awansowany przez Prezydenta RP na stopnia majora.

PG/MG